di derbarê min de

31 Ocak 2016 Pazar

JI MASEYA SEYDAYÊ TÎRÊJ...

JI MASEYA SEYDAYÊ TÎRÊJ PÊNÇ PİRTÛKÊN NÛ

Jibo pênasekirinê gelek carî hatiye gotin ku; “Wêje dengêcivakekê,neteweyekêye.” Mirov di wêje û hûnerê de êş, hezkirin û bextewariyên wê civakê neteweyê dibîhîse.Lê ev ne armanceke têkaneye ku em bêjin huner ji loma heye. Ev diyardebê şik jibo hûnerê gelek carî hatiye gotin. Lê tişta zimanê wêjeyê girtiye ser xwe hîn girantire. Divê mirov li ser pirseke wiha bifikre; Gelo em ji zimanê hûnerê çiqas durin?Ji ber ku em hîn jî hûnerê û zimanê hûnerê weke amur bi kar tînin, dibinin an jî tenê bi vê hêla hûnerê têdigêjin.
Ji xwe tevahî ziman jî di hêla amûrbûnê de peresana xwe zûdeye qedandiye û di hêla wêjeyê de wateyên hîn berfirehtir ava kiriye. Di hûnerê de şûna ku barê wêjeyê sivik bike ew bûye barê ku tê hilgirtin. Bi saya vê hêla wê ye ku zergaveka hûnerê a hîn berfirehtir pêk bê. Wêje xwe ji ziman ava dike. Di nava wêjeyê de ziman di nava zeman de veguheziye fikrên di hundirê xwe de.
Fikren ku di forma ziman de xwe di xuyangan an jî di peyvan de didin der,zergava peyvan û xuyangan jî di qada fikran de berfirehtir kirine û girîngiya wêjeyê jî gelek carî şemitiye ser ziman. Piştî diyarkirina van xalan mirov dikare bibêje ku naverok pêdivî bi formekê dibine (ji vê formê re hun dikarin bejin xûyang an jî ziman lê vêya ji serî heya binî forma herî serekeye.) A grîng jî ev forma ku ji hûnerê re amureke ku himhûnerê heyî dike û him bi hûnerê re heyî dibe. Û ev form dikare ji done, jêderk, an jî ji naveroka xwe jî girîngtir bibe. Zimanê her nîvîsarê ji bilî hêla xwe ya amûrbûnê,dikare bibe fikrên nîvîsarê jî.
Ji bo wêjeyê ziman hîn jî di nava xwe de ku gengeşiyên wiha dijî ger mirov deyne alikî,(qet tûne de bi qasî min jê fêm kiriye ev wiha ye.)ez vegerim niqaşek hîn di rû de. Ji xwe  li ser vê axê ziman hîn bi peyvira xwe ya amurbûnê heyeû gelek carî tenê bi vê formê heyî dibe. Û ji xwe ji loma jî mirov  belkî gelek caran bixape û bêje zimanê hûnerê ji roja me ya îro dûre lê bersîvek jibo vê ku pirr hêsan be û ji ya rast rastir be tê bîra min;“na tu ji zimanê hûnerê yê îro dûrî.” Ji ber ku yê bindest tu yî, ez im, lê ne ew e. Îro huner ji bo vê neteweyê bi qasî agirê Prometeus girînge. 
Maseya Seydayê Tîrêj hewladeneke hunerî a li ser vê axêye ku dixwaze rast li zimanê hûnerê binere, têbigêje. Û mixabin ji aliye kiryar nediyaran ve ji vê axê hate xesandin. Sedema vê ne em dizanin ne kes dizane. Çawa em nizanin ku îro em çima ne ziman û çanda xwe bi çand û zimanê ên din dipeyvin, dijîn. Em vê jî nizanin. Lê ev pirtukên ji vê masê an jî ji derdora vê masê derketine em dizanin dîsa jibo hûnerê, jibo vê çandê, û hwd. Hatine hilberandin.

ROBOSKÎ “Wê Kî Bibexşîne Dengê Firokên Şer”
Berhema MST
ROBOSKÎ “Wê Kî Bibexşîne Dengê Firokên Şer”
Rp.98
Weşanên Ronahî
Êş bê vegotin û vegotin bê hêma nabe huner. Weke her kesî Kurd jî bê huner nabin. Ji ber ku wateya mirovahiyê;  afirandin e.  Ji hevîrê êşa kurdan a vê deme tê sitirandin (Roboskî), nanekî din ji Maseya Seydayê Tîrêj derket. Ev pirtûkjî ku weke vê maseyê li hember xwe, civaka xwe  xwe berpirsyar dibine.
Gotina Abdullah Ocalan ku ji pirtûkê re bûye weke Paşgotinekê; “Li pêşberî dîrokê em nikarin bejin wiha hatiye, wê wiha here.” Dîsa ji armanca pirtûkê re bûye spartekek. Dîsa bi gotina Bertolt Brecht ku îcar ji pirtûkê re bûye pêşgotina duyemîn; “Nîvîskar bi qasî hukumetan bi lez nikarin binivîsin, ji ber ku ji bo binivîsin, divê bifikirin”berpisiyariya vê pirtûkê baştir aniye zimên.
Di dîrokê de yên ji êşa xwe (re) hêma çêkirine, vê pirtûkê jî ji wan hêmayan wateya êşa xwe derxistiye.
Ji bo kesên zanibin gelek formen hunerê hene, jibo kesên ne tene êşê bikişînin her wiha dikaribin vê êşê di zimanê hunerê debişopînin jî. An jî ji bo kesên vê pirtûkê bixwînin.

ŞIKEFTA HELBESTÊ
Çidem Baran
Şikefta Helbestê  
rp. 60  
Weşanên Ronahî
Hevpeyvîn
Şikefta Helbestê cihê fikirandina li ser helbestêye. Kargehek e. Ceribandin û rexneyek ne tene li ser helbestê! Ji bo dora helbestê, fikren hunerê û xwînerên helbestê ye jî. Têgiha “Poetîka” wê ji bo vê pirtûkê şayesa herî baş be.
Ev pirtûk armanca şayes an jî vegotina helbestê hilnagire. Mirov ji bo vê pirtûkê dikare beje hem li ser helbestê, hem li ser peyv û hem jî li ser xwendinê xwendinek e. Ger armanceke vê pirtûkê hebe ew jî dibêjim qey wiha dikare bê gotin “helbest tiştekî cidiye”.
Helbest dinava jiyana kurdan de ya herî xwedî rabirdûye û ya herî xurt e. Tenê di derbarê helbestê de fikirandin û rexne hinekî qels maye. Ev pirtûk li hember tênegihiştinên helbestê radiweste.
Hevpeyvîna Çidem Barana bi navê “Şikefta Helbestê” bi Fewzî Bîlge û Ehmed Ronîar re kiriye helwestek helbest xwendinê ye.
“Şikefta Helbestê” peyvên helbestê ne. Ew ne ji bohelbestê vebêje ji bo li ser peyvên helbestê peyvekê zede bike ava bûye.

ŞEV, BA, BARAN Û TU
Fewzî Bîlge
Şev,Ba,Baran û Tu
Rp. 158
Weşanên Ronahî
Çîrok
Jibo Fewzî Bîlge mirov dikare beje ew bi zimanê zimên dizane. Ew form û naveroka her peyva ku bi kar tîne ji xwe re dike kul. Bi helwesta helbestvanekî çîrokan jî lê dike. Di hêla dengê helbestê de ew Paul Valériyek modern e.
Ew di hevokên xwe de (çîrok, helbest, ceribandin, roman û hwd.) ji bilî jiyanê şayesbike, hîn bêtir dide du rastiya jiyanê da ku veguheze peyvên hunerê.
Pirtûka Çîrokan a Fewzî Bîlge ya dawî di “Şev, Ba, Baran û Tu” de rastî, zimanê hunerê, zimanê çîrokê û peyv tev qedera hevdu dinivîsînin. Lê pênûs tim di deste wî de ye.
Ew tu carî jibo xwendevandi pirtûkên wî de tenê coşekê bijîn lênake. An jî tenê jibo rastiya tiştekî ya rastir vebêje jî lênake. Ew ji bo zimanê hunerê, ji bo zimanê çîrokê hibra xwe diniqutîne.

Li DU SIYA SÊWIRAN
Çidem Baran
Li Du Siya Sêwiran
Rp: 223
Weşanên Ronahî
Roman
Çidem Baran bi romana xwe ya bi navê “Li Du Siya Sêwiran” biyografiyekê bi tevlî tevnesaziya xwe dihûne. Li hember xwendevan ji tîpekê wêdetir qerekterekî ava dike.
Di bergeha wênesaz de, ew îmaja nîvîskar çêkiriye çiqas girînge nizanim lê xuyaye wê xwîner jî bixwazin divê bergehê de li wênesazekî binerin
Nîvîskar di vê romanê de bi peyvan jiyaneke ji xûyangan xêz dike. Ev jî gotina Platon a ku “Em tev wênesazin, ji ber ku bi peyvan em di hişê xwe de wêneyan xêz dikin.” tîne bîra mirov. Lê ji vê gotina Platon wêdetir ew peyvan dike xûyang û rê me dide. Em li ser sewirandinên wê sêwiran disewirînin.



ÊDÎ NAVÊ TE ASO YE
Nûroj Mûnzûr
Êdî navê te aso ye
Rp:48
Weşanên Ronahî
Helbest     
Nûroj Mûnzûrkirasekî li bedena helbestê difesilîne. Kumaşê vî kirasî ji jiyanê çêdike û bi giyanê xwe didirû. Dema mirov helbestên wê dixwîne pê dihese ku haya helbestvan jê heye ku “helbest” nihêrîneke pirr aliye. Ew bi helbestên xwe yên bi navê “Kolan” bi pirr alî li êşekê nihêriye. Û êşa wê bi van helbestên “Kolan” olan daye.
Gelek carî di helbestên wê de mirov li kîteyên bedena wê, jiyana wê, qehrên wê û carna jî li kîteyên firmeskên wê rast tê. Lê weke her helbestî di helbestên wê de jî hinek tişt bi çav nayên dîtin veşirtî dimînin û mirov wan tene hîs dike.

Wateyên sembolên ku bi kar tîne carna ji tişta xwestiye vebêje pirtir dibin û li loma jî ji bilî jiyana wê dibin sembolên jiyana me jî.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder